Türkiye’de ve dünyada birçok kitap satış sitesi, okurları kitaplara beş üzerinden yıldızlar vermeye, değerlendirmeler yazmaya davet ediyor. Bu ‘acemi’ işi değerlendirmeleri kitap pazarlama aracı olarak kullanan siteler, yayınevleri ve hatta yazarlar kimi zaman sahte isimlerle kitaplarına övgüler diziyor, başka yazarları yerden yere vuruyor. Öyle ki, sitelere ve yayınevlerine ücret mukabilinde eleştiri yazma adlı yeni bir iş kolu oluşmuş durumda.Eleştiri, kitap ve okur arasında önemli bir bağ kurar. Bu etkinlilik ustaca gerçekleştirilmişse kitap, okur ve yazar üçgeninde ufuk açıcı işlev görür. Roland Barthes'ın tanımına başvurursak “eleştiri sanatı bir bunalıma yol açan sanattır; yırtan, örtülü olanda çatlaklar açan, dillerin kabuğunu çatlatan, logosferin yapışkanlığını çözen ve sulandıran sanattır; bu, destan sanatıdır: Sözlerin dokularını kesintiye uğratan, tasarımı yok etmeden uzaklaştıran sanattır.” Barthes'ın sözünü ettiği bu sanat ülkemizde öyle çokça karşılaştığımız bir etkinlik değilken, bir elin parmaklarını geçmeyen ‘usta' eleştirmenlerin varlığı her şeyi gayet iyi özetliyor.Kitap eleştirisi özellikle ülkemizde daha çok kitap ekleri üzerinden ya da kimi edebiyat dergilerinden kendine yol buluyor. Bu etkinliğin ‘acemice' olan bir başka mecrası ise kitap satış siteleri. Türkiye'de ve dünyada birçok kitap satış sitesi okurları kitaplara beş üzerinden yıldızlar vermeye, değerlendirmeler yazmaya davet ederken bu süreç, kitabı pazarlamanın bir aracı haline gelmiş durumda. Okurların kitap satın alma alışkanlıklarının değiştiği bir dönemde bu eleştirilere, yıldızlara kayıtsız kalamayan ziyaretçi, haliyle göz ucuyla da olsa bu değerlendirmelere dikkat kesiliyor. Özellikle sahte isimlerle yapılan yergiler ve övgüler, okur ile kitap arasında güvensiz bir ilişki oluştururken, sitelere ve yayınevlerine ücret mukabilinde eleştiri yazma adlı yeni bir iş kolu oluşmuş durumda.Sahte isimle kendi kitabını öven yazarKitap satış sitelerinde değerlendirmelerin ciddiyeti ve kalitesi bir yana, kimi zaman sahte isimlerle aynı patikada koşturduğu bir başka yazarı eleştiri yağmuruna tutan ya da daha da ötesine gidip kendi kitabı hakkında yere göğe sığmayan övgüler dizen yazarlar da yok değil. Edebiyat tarihine geçen bu türden girişimlerden biri Eylül 2012'de ABD ve İngiltere'de birçok ödül alan yazar RJ Ellory'nin sahte bir isimle kendi kitabına methiyeler düzüp, başka bir yazarı yerden yere vuran eleştirileri yazmasıydı. Yazar daha sonra bu ayıbını açıklayıp hem okurlarından hem de edebiyat dünyasından özür dilese de kitap sitelerindeki eleştirilerin sahihliğine bir gölge daha düşürmüştü. Öyle ki, Suç Romanı Yazarları Derneği, bu vakanın ardından bir açıklama yaparak, Ellory'yi kınarken internet okuyucu yorumlarını da kapsayan yeni etik kurallar yayımlayacaklarını bildirmişti.Okur eleştirilerinin sahihliğinden duyulan şüpheyi gidermek ve sahte isimle yapılan değerlendirmelerin önüne geçmek için, dünyanın online kitap devi Amazon, 2007'den beri Picador, Walker Books, Harper Colins gibi yayıncılarla işbirliğine girerek Amazon Vine adlı ‘güvenilir' bir eleştiri programını başlatmıştı. Yayınevlerinin siteye belli bir ücret ödediği bu program hayata geçtiğinde pek çok yayıncı buna olumlu bakmış ve yeni eleştirmenlerin doğması için bir fırsat olarak değerlendirmişti. Bu ‘kadrolu' eleştirmenlere kitap çıkmadan önce kopyası iletiliyor ve programa üye olan gerçek isimler, değerlendirmelerini sitede yayımlıyor. Davetiye usulüyle çalışan bu eleştirmenlik ciddi rağbet görürken, eleştiriler de siteden kitap almak isteyenler tarafından değerlendirmeye tabi tutuluyor.Aşırı eleştirel ve acemice değerlendirmelerÖzellikle sahte isimlerle sınırları aşan eleştirilerin önüne geçmek ve değerlendirmelerin kalitesini artırmak için gerçekleştirilen bu uygulama, yayıncıların gözde pazarlama araçlarından biri haline gelirken, kimi yazarlar Amazon'un bu programında yer alan değerlendirmeleri aşırı eleştirel buluyor. Kimileri ise bu değerlendirmelerin kitap hakkında sadece bir ‘fikir' verebilmekten öteye geçemeyeceğini ve asla usta işi eleştiriyle kıyaslanamayacağını söylüyor. Daha da ötesinde bu programdakilerin Amazon'un ücretsiz kitap karşılığında çalışan elemanları olduğu kanaatinde olanlar da var. Ülkemizdeki Kitapyurdu ve İdefix gibi kitap satış siteleri de ziyaretçilerin kitaplar hakkında eleştiri yazması için bir hayli çaba sarf ediyor. Kimi kitap siteleri “En çok taraftar toplayan yoruma” ve “En çok yorumu yazana” çeşitli kitap hediyeleri iletiyor. Ziyaretçilerine “Üyelerimize ilgili kitabı alıp almamaları konusunda katkıda bulunabileceğinizi düşünüyoruz.” diye hitap eden sitelerin yanı sıra, “İlk eleştiren ben olmak istiyorum” başlıklarıyla okurların ilgisi çekilmeye çalışılıyor. Amazon gibi kadrolu ve kimliği belirli bir eleştiri programı henüz hayata geçirilmiş olmasa da özellikle popüler kitaplar hakkında yazılmış pek çok değerlendirmelerle karşılaşmak mümkün. Fakat bu değerlendirmelerin ne derece dikkate alınması gerektiğini nitelikli okur gayet iyi biliyor.
Türkiye’de ve dünyada birçok kitap satış sitesi, okurları kitaplara beş üzerinden yıldızlar vermeye, değerlendirmeler yazmaya davet ediyor. Bu ‘acemi’ işi değerlendirmeleri kitap pazarlama aracı olarak kullanan siteler, yayınevleri ve hatta yazarlar kimi zaman sahte isimlerle kitaplarına övgüler diziyor, başka yazarları yerden yere vuruyor. Öyle ki, sitelere ve yayınevlerine ücret mukabilinde eleştiri yazma adlı yeni bir iş kolu oluşmuş durumda.Eleştiri, kitap ve okur arasında önemli bir bağ kurar. Bu etkinlilik ustaca gerçekleştirilmişse kitap, okur ve yazar üçgeninde ufuk açıcı işlev görür. Roland Barthes'ın tanımına başvurursak “eleştiri sanatı bir bunalıma yol açan sanattır; yırtan, örtülü olanda çatlaklar açan, dillerin kabuğunu çatlatan, logosferin yapışkanlığını çözen ve sulandıran sanattır; bu, destan sanatıdır: Sözlerin dokularını kesintiye uğratan, tasarımı yok etmeden uzaklaştıran sanattır.” Barthes'ın sözünü ettiği bu sanat ülkemizde öyle çokça karşılaştığımız bir etkinlik değilken, bir elin parmaklarını geçmeyen ‘usta' eleştirmenlerin varlığı her şeyi gayet iyi özetliyor.Kitap eleştirisi özellikle ülkemizde daha çok kitap ekleri üzerinden ya da kimi edebiyat dergilerinden kendine yol buluyor. Bu etkinliğin ‘acemice' olan bir başka mecrası ise kitap satış siteleri. Türkiye'de ve dünyada birçok kitap satış sitesi okurları kitaplara beş üzerinden yıldızlar vermeye, değerlendirmeler yazmaya davet ederken bu süreç, kitabı pazarlamanın bir aracı haline gelmiş durumda. Okurların kitap satın alma alışkanlıklarının değiştiği bir dönemde bu eleştirilere, yıldızlara kayıtsız kalamayan ziyaretçi, haliyle göz ucuyla da olsa bu değerlendirmelere dikkat kesiliyor. Özellikle sahte isimlerle yapılan yergiler ve övgüler, okur ile kitap arasında güvensiz bir ilişki oluştururken, sitelere ve yayınevlerine ücret mukabilinde eleştiri yazma adlı yeni bir iş kolu oluşmuş durumda.Sahte isimle kendi kitabını öven yazarKitap satış sitelerinde değerlendirmelerin ciddiyeti ve kalitesi bir yana, kimi zaman sahte isimlerle aynı patikada koşturduğu bir başka yazarı eleştiri yağmuruna tutan ya da daha da ötesine gidip kendi kitabı hakkında yere göğe sığmayan övgüler dizen yazarlar da yok değil. Edebiyat tarihine geçen bu türden girişimlerden biri Eylül 2012'de ABD ve İngiltere'de birçok ödül alan yazar RJ Ellory'nin sahte bir isimle kendi kitabına methiyeler düzüp, başka bir yazarı yerden yere vuran eleştirileri yazmasıydı. Yazar daha sonra bu ayıbını açıklayıp hem okurlarından hem de edebiyat dünyasından özür dilese de kitap sitelerindeki eleştirilerin sahihliğine bir gölge daha düşürmüştü. Öyle ki, Suç Romanı Yazarları Derneği, bu vakanın ardından bir açıklama yaparak, Ellory'yi kınarken internet okuyucu yorumlarını da kapsayan yeni etik kurallar yayımlayacaklarını bildirmişti.Okur eleştirilerinin sahihliğinden duyulan şüpheyi gidermek ve sahte isimle yapılan değerlendirmelerin önüne geçmek için, dünyanın online kitap devi Amazon, 2007'den beri Picador, Walker Books, Harper Colins gibi yayıncılarla işbirliğine girerek Amazon Vine adlı ‘güvenilir' bir eleştiri programını başlatmıştı. Yayınevlerinin siteye belli bir ücret ödediği bu program hayata geçtiğinde pek çok yayıncı buna olumlu bakmış ve yeni eleştirmenlerin doğması için bir fırsat olarak değerlendirmişti. Bu ‘kadrolu' eleştirmenlere kitap çıkmadan önce kopyası iletiliyor ve programa üye olan gerçek isimler, değerlendirmelerini sitede yayımlıyor. Davetiye usulüyle çalışan bu eleştirmenlik ciddi rağbet görürken, eleştiriler de siteden kitap almak isteyenler tarafından değerlendirmeye tabi tutuluyor.Aşırı eleştirel ve acemice değerlendirmelerÖzellikle sahte isimlerle sınırları aşan eleştirilerin önüne geçmek ve değerlendirmelerin kalitesini artırmak için gerçekleştirilen bu uygulama, yayıncıların gözde pazarlama araçlarından biri haline gelirken, kimi yazarlar Amazon'un bu programında yer alan değerlendirmeleri aşırı eleştirel buluyor. Kimileri ise bu değerlendirmelerin kitap hakkında sadece bir ‘fikir' verebilmekten öteye geçemeyeceğini ve asla usta işi eleştiriyle kıyaslanamayacağını söylüyor. Daha da ötesinde bu programdakilerin Amazon'un ücretsiz kitap karşılığında çalışan elemanları olduğu kanaatinde olanlar da var. Ülkemizdeki Kitapyurdu ve İdefix gibi kitap satış siteleri de ziyaretçilerin kitaplar hakkında eleştiri yazması için bir hayli çaba sarf ediyor. Kimi kitap siteleri “En çok taraftar toplayan yoruma” ve “En çok yorumu yazana” çeşitli kitap hediyeleri iletiyor. Ziyaretçilerine “Üyelerimize ilgili kitabı alıp almamaları konusunda katkıda bulunabileceğinizi düşünüyoruz.” diye hitap eden sitelerin yanı sıra, “İlk eleştiren ben olmak istiyorum” başlıklarıyla okurların ilgisi çekilmeye çalışılıyor. Amazon gibi kadrolu ve kimliği belirli bir eleştiri programı henüz hayata geçirilmiş olmasa da özellikle popüler kitaplar hakkında yazılmış pek çok değerlendirmelerle karşılaşmak mümkün. Fakat bu değerlendirmelerin ne derece dikkate alınması gerektiğini nitelikli okur gayet iyi biliyor.