İntihal ve sahte çevirilerin en revaçta olduğu dünya klasikleri alanında son birkaç yıldır “yeniden çeviri” hareketliliği yaşanıyor. Pek çok yayınevi yeni ya da gözden geçirilmiş çevirilerle kendi klasik dizilerini oluşturuyor. Bu durum “özgün” çevirilerin ortaya çıkmasını sağladığı gibi yıllardır klasiklere temkinli yaklaşan okura nitelikli çeviri seçenekleri de sunuyor.Dünya klasiklerini okumaya karar veren her okurun ilk sorusu şudur: “Hangi çevirilere güvenelim?” Son yıllarda dünya klasiklerinin sahte ve intihal çevirilerle iyice kirlendiğini düşünürsek, okur bu sorusunda hiç de haksız değil. Öyle ki her geçen gün artan intihal çevirilerin yayımlanmadan önlenmesini amaçlayan çeviribilim uzmanları TÜBİTAK destekli “Çeviride İntihal” projesi geliştirmeye çalışıyor şu günlerde. Boğaziçi Üniversitesi'nde bugün başlayan ve iki gün sürecek “Yeniden Çeviri ve Bağlamları” başlıklı konferansta da çeviri konuşulacak. Sahte ve intihal çevirilerle kirlenen ve okuma zevkini törpüleyen yayın dünyasında da son zamanlarda klasikler adına iyi şeyler oluyor. Pek çok yayınevi yeni çevirilerle kendi “dünya klasikleri” dizisini hazırlamaya başladı. Klasiklerde yaşanan bu “yeniden çeviri” hareketliliği, hiç şüphesiz farklı, en önemlisi de “özgün” çevirilerin ortaya çıkmasını sağladı. Haliyle intihal ve ucuz çevirilerle gündemimize giren “Dünya klasiklerinde hangi çeviriyi tercih edelim?” sorusu yavaş yavaş anlamını yitirmeye başladı. Klasikleri ilk kez ya da yeni baştan yeni çevirilerle okumak isteyenler için yelpaze hayli geniş. Türkçede dünya klasiklerini yeni çevirilerle okura sunan yayınevlerinden biri İthaki Yayınları. Yayınevi, eski çevirilerle birlikte yeni çevirileri de özgün kapaklarla ve orijinal isimleri ile okura sunuyor. Dünya Klasikleri serisinden ilk yayımlanan eser Türkçede Cinayet Şirketi olarak da bilinen Jack London'ın Suikast Bürosu adlı romanı. London'ın Vahşetin Çağrısı, Jonathan Swift'in Gulliver'in Gezileri, Dostoyevski'nin Yeraltından Notlar ve Beyaz Geceler romanları da seriden yayımlanan diğer romanlar. Doğu Batı Yayınları da bir süredir yeni çevirilerle dünya klasikleri yayımlıyor. Yeni çevirileri önsöz ve açıklamalarla zenginleştiren yayınevinin önceliği ise klasikleri tam metin yayımlamak. 2011'de yayımlanan Goethe'nin Faust'u bunlardan biri. Aynı çizgide geçtiğimiz aylarda Nietzsche'den Böyle Dedi Zerdüşt, yakın zaman önce de Goethe'nin Genç Werther'in Acıları, Gülperi Sert çevirisi ile yayımlandı. Kısa süre önce ise Dostoyevski'nin Yer Altından Notlar'ı Ahmet Ekeş çevirisiyle okura sunuldu. Kabalcı Yayınları ise daha önce İngilizceden çevrilmiş Machiavelli'nin Prens'i ile Dostoyevski'nin Suç ve Ceza'sını Rusçaları ile karşılaştırarak yayımladı. Aynı şekilde İvan Gonçatov'un Oblomov ve Dostoyevski'nin Yeraltından Notlar kitapları da yayıma hazırlanıyor. Timaş Yayınları da pek çoğu yeni çevirilerle klasik eserleri “Dünya Edebiyatı” dizisinde yayımlıyor. Dizinin ilk kitabı Kemal Atakay'ın çevirisiyle yayımlanan Anne Michaels'ın Bölük Pörçük Yaşamlar adlı romanı. Yeni bir çeviriyle yayımlanan bir diğer roman ise Tolstoy'un Anna Karenina'sı. Ayrıca, Franz Kafka'nın Milena'ya Mektuplar, André Gide'in Pastoral Senfoni, Knut Hamsun'ın Victoria, Dante'nin İlahi Komedya, Mary Shelley'nin Frankenstein, Oscar Wilde'ın Dorian Gray'in Portresi, Shakespeare'in Kral Lear-Hırçın Kız, Jane Austen'ın İkna adlı kitapları aynı diziden yayımlandı.HANGİ YAYINEVİ NELERİ YAYIMLAYACAKSelçuk Aylar (İthaki Yayınları Editörü) Dünya klasikleri fikir aşamasında nispeten kolay, uygulamada nispeten zor bir dizi. Yayınevleri, bu bilindik eserleri, önsöz yahut sonsözlerle genişletmeye ve yenileştirmeye, dizi editörlüklerini güven aşılayacak, bilindik isimlere teslim etmeye çalışıyor. Bugünün dünya klasiklerinde fark yaratma yollarından biri de kapak tasarımı. Biz de İthaki Yayınları olarak bunu ön plana çıkarmaya, sade ve şık kapaklar yapmaya çalışıyoruz. Birçok yayınevinin hâlâ kapağa tablo koymaktan vazgeçmemesi de düşündürücü. Bugün yaygınlaşan isabetli uygulamalardan biri de, kitapların orijinal isimlerinin korunması. Yakında çıkacak birkaç kitap: Alexander Kuprin/Düello; Edgar Allan Poe/Kızıl Ölümün Maskesi (Seçme Öyküler), Saki (Seçme Öyküler); Arthur Conan Doyle/Baskerville'lerin Köpeği; Dostoyevski/Öteki.Taşkın Takış (Doğu Batı Yay. Genel Yay. Yön.)Klasik bir kitabı Behçet Necatigil çok güzel çevirmiş olabilir. Ya da Nietzsche'nin “Böyle Dedi Zerdüşt” kitabını Ahmet Cemal mükemmel çevirmiş olabilir. Fakat bu iyi çeviriler yenilerine engel değil. Çeviri sanatı da sosyal bilimlerin diğer sahaları gibi kendi içinde sürekli gelişime açık. Günümüzde klasik metinlere değer katan yeni çevirilerle okura sunulan önsözler, dipnotlar ve açıklamalar. Biz de yeni klasik çevirilerimizi önsözler ve açıklamalarla zenginleştiriyoruz. Bir diğer önceliğimiz ise eserleri genellikle tam metin olarak çevirmek. Dizisinden çıkacak birkaç kitap: Dostoyevski/Suç ve Ceza; Gogol/Ölü Canlar; Novalis/Fragmanlar; Stefan Zweig/Yıldızın Parladığı Anlar; Stefan Zweig/Roterdamlı Erasmus'un Zaferi ve Trajedisi. Murat Ceyişakar (Kabalcı Yay. Yön.) Niccolò Machiavelli'nin "Prens"i ile Dostoyevski'nin "Suç ve Ceza"sı aslında Serpil Demirci tarafından İngilizceden çevrilmiş eserlerdi. Biz bu iki eseri ve bundan sonra yayımlamayı düşündüğümüz İvan Gonçatov'un "Oblomov"u ve Dostoyevski'nin "Yeraltından Notlar"ını Rusçaları ile karşılaştırarak tekrar gözden geçirdik. Bu arada yetkin Rusçası ile kitaplara özgünlük katan editör Ezgi Enler'i anmadan geçemeyeceğim. Rus klasikleri ve dünya edebiyatının temel taşı olmuş İngiliz, Amerikan ve Fransız klasikleriyle devam edeceğiz. Gogol, Turgenyev, Oscar Wilde, Bram Stoker, Jack London, Joseph Conrad, Herman Melville ve Gustave Flaubert gibi yazarların eserlerini de orijinal dillerinden hak ettikleri çeviri ve baskı kalitesiyle okurlarla buluşturmayı düşünüyoruz.Ayşe Tuba Ayman (TİMAŞ Dünya Ed. Editörü) Dünya Edebiyatı dizisinde yayımladığımız eserlerin birçoğu yeni, diğerleri ise son beş yılda yapılan çeviriler. Fakat ne zaman çevrilmiş olursa olsun, yerli ve yabancı alternatif edisyonlarla karşılaştırmalı okumaya tâbi tutuyoruz mutlaka. Eserin orijinal dilinden çeviri olduğunu teyit etmek için de alanında uzman kişilerden destek alıyoruz. Ayrıca bizim için orijinal dilinden eksiksiz çeviriler, metni okura daha aşina kılacak makaleler ve dipnotlarla desteklenmiş edisyonlar insanlığın kültür mirasını korumak adına atılması gereken adımlar. İtalyan Dino Buzzati ile Rus yazar Sasha Sokolov'un eserleri 2014'te Türkçede ilk defa yayımlanacak. Tolstoy, Dostoyevski, Stefan Zweig, Knut Hamsun gibi isimlerin diğer eserleri ile koleksiyonumuzu genişletmeye devam edeceğiz.
↧